Raphaëlle MATTART
Doctoraalscriptie economie en management (januari 2023)
Samenvatting
Wat de bestuursmechanismen betreft, wordt de familiegrondwet algemeen beschouwd als een van de meest gebruikte instrumenten door beoefenaars van familiebedrijven en wordt hij beschouwd als zeer doeltreffend om familiebedrijven te helpen overleven en gedijen over de generaties heen. Toch blijft wetenschappelijk onderzoek naar gezinsconstituties schaars. Het onderzoek dat bestaat, beschouwt gezinsconstituties doorgaans als binaire entiteiten (bestaan of niet) en als monolithische documenten, waarbij voorbij wordt gegaan aan het feit dat zij even heterogeen kunnen zijn als de families die ze hebben ontwikkeld.
Dit proefschrift wil deze leemte in het begrip opvullen door het mechanisme van de gezinsgrondwet te ontwarren, zowel als document als als proces. Kort samengevat worden in deze studie eerst de rollen van het mechanisme conceptueel verankerd in een multi-theoretisch kader (hoofdstuk 1). Vervolgens wordt in de empirische hoofdstukken een diepgaande analyse gemaakt van het document over de gezinsgrondwet en het proces van totstandkoming ervan, door de situatie “vóór” de invoering van het document te analyseren, alsmede de drijvende krachten die bij de ontwikkeling ervan een rol speelden (hoofdstuk 2), en de uitvoering en de resultaten “na” de formele aanneming (ondertekening) van de grondwet (hoofdstuk 3). De empirische analyses zijn gebaseerd op meerdere casestudies, met een originele gegevensverzameling, waaronder de documenten van de familieopstelling, gecombineerd met verkennende interviews van praktijkmensen, alsmede groeps- en individuele interviews met bij het proces betrokken familieleden in elk geval.
De verschillende prisma’s in dit proefschrift bieden inzichten die een genuanceerd en systemisch begrip opleveren van de gezinsconstitutie als een complexer instrument dan het lijkt, dat ingebed is in idiosyncratische gezinsdynamieken en onderhevig is aan aanzienlijke variaties. De bevindingen dragen bij aan het debat over gezinsbestuur door gezinsconstituties te positioneren als heterogene mechanismen die afhankelijk zijn van rollen, drijfveren en resultaten. De inzichten zijn ook een verrijking voor toepassingen van de regulatory focus theory in ondernemerschapssettings en voor institutionele logica’s in bedrijfsfamiliecontexten.
Raphaëlle Mattart was een Research Fellow bij de Family Business Chair en een PhD Student van HEC Liège van 2018 tot 2022. Ze heeft een master in Europese studies (Politieke Wetenschappen) van de Universiteit van Luik (2018). Van november 2021 tot augustus 2022 was zij visiting scholar aan de School of Business and Economics van de Universiteit Maastricht. Haar wetenschappelijk onderzoek werd meermaals erkend tijdens haar doctoraat (Awards bij HEC Liège 2019, IFERA 2020, EURAM 2021, en een best paper nominatie bij IFERA 2022), en haar toegepast onderzoek over familie-ondernemerschap werd zowel nationaal als internationaal gepresenteerd aan familie-ondernemers en stakeholders.
Raphaëlle zet haar werk rond de dynamiek van familiebestuur en duurzaam ondernemerschap, gecombineerd met institutionele en politieke perspectieven, voort als lid van CRAN(www.cran.be), een bedrijf dat zich toelegt op het bijstaan van families in zaken met bestuurskwesties en generatieovergangen door praktijk- en onderzoeksinzichten met elkaar te verbinden.