Raphaëlle MATTART, Fabrice PIRNAY, Nathalie CRUTZEN
Verslag over toegepast onderzoek (december 2022)
Samenvatting
Vanaf het begin is ondernemen vaak een “familiezaak”. Het is door de bestendiging van een idee, van een project, generatie na generatie, dat familiebedrijven ontstaan, met als belangrijkste kenmerk de betrokkenheid van een familie rond een langetermijnvisie. Hoewel er geen consensus of gemeenschappelijke definitie is van wat een familiebedrijf of familie is, worden deze specifieke organisaties als voorbeeld gesteld en wordt hun model geprezen. De literatuur richt zich op de vele voordelen ervan. In werkelijkheid worden deze bedrijven echter geconfronteerd met bijzondere moeilijkheden, paradoxen en twijfels die kenmerkend zijn voor hun werking, waarbij het bedrijf en het gezin op gespannen voet staan.
In dit verband stelden wij ons de volgende vragen: wat maakt dat dit deugdzame model nog slechts enkele generaties standhoudt? Is het familiebedrijf zo rooskleurig als het wordt voorgesteld? Waarom overleven sommigen oorlogen, crises en generaties, terwijl anderen falen?
Het is door de studie van levensstijlen, van familie- en ondernemingswijzen, die voortdurend veranderen, dat wij de opbouw van het begrip van familiebedrijven verrijken, met hun sterke en zwakke punten, hun beperkingen en de manieren om deze te overwinnen, of om het belang van het familiebedrijf opnieuw te bekijken.
Met het idee dat het familiemodel niet noodzakelijk een wondermiddel is, hebben wij de werkwijzen, moeilijkheden, oplossingen en onherroepelijke beslissingen (“opoffering” van het familiemodel) bestudeerd die deel uitmaken van familiebedrijven in het belang van de familie, het bedrijf of beide.
Het doel van dit onderzoek is de vraag naar de mogelijke grenzen van het familiemodel in het bedrijfsleven te onderzoeken, door ondernemers, managers en/of familieleden te ontmoeten om hun licht op anderen te laten schijnen.
“Als eigenaren gaan praten over hun rechten in plaats van hun verantwoordelijkheden,
is een familiebedrijf in moeilijkheden.”
(J. Smith Lanier, in Astrachan & Pieper, 2011)
Een kijkje achter de schermen en de inherente beperkingen van de set